ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ 2023
Συμπεράσματα Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης 2023 με θέμα:
Νεολαία, Προκλήσεις και Προοπτικές.
Το θέμα της νεολαίας είναι πολύ σημαντικό και πάντα επίκαιρο ιδιαίτερα στις μέρες μας. Οι νέοι αποτελούσαν ανέκαθεν σημαντικό σημείο εστίασης της κοινωνικής και πολιτικής ζωής, γεγονός που σήμερα ισχύει ακόμη περισσότερο.
Η διαμόρφωση ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος στο οποίο θα μεγαλώσουν, θα εκπαιδεύονται και θα εργάζονται οι νέοι αποτελεί ένα βασικό στόχο για την κοινωνικότητά τους και την ουσιαστική ύπαρξή τους στην κοινωνία.
Η απασχόλησή τους είναι επίσης ένας βασικός παράγοντας για την υπαρξιακή τους οντότητα.
Τα ζητήματα που τους επηρεάζουν, οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης του covid-19 είναι θέματα της καθημερινής ζωής τόσο των νέων όσο και των οικογενειών τους αλλά και της ίδιας της πολιτείας (απασχόληση, οικονομική κατάσταση, κοινωνικός αποκλεισμός, ψυχική ευημερία, εμπιστοσύνη στους θεσμούς).
Υπάρχουν ευοίωνες προοπτικές για τη σημερινή νεολαία για μια ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς; Για μια βιώσιμη ανάπτυξη με ίσες ευκαιρίες για άνδρες και γυναίκες, με επίτευξη της ισότητας των φύλων, με ειρήνη, δημοκρατία και δικαιοσύνη; Τι προτείνουμε για την αντιστροφή της σημερινής κατάστασης;
- Παιδική ηλικία
α) Ο ρόλος της οικογένειας στην κοινωνικοποίηση των παιδιών
Ο ρόλος της οικογένειας είναι να διαμορφώσει την προσωπικότητα και το χαρακτήρα του παιδιού, μεταδίδοντας τους κανόνες, τις αξίες και τους τρόπους συμπεριφοράς που αφορούν την κοινωνία που ζει, αλλά και το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο που είναι μέλος.
Ως πρωτογενής φορέας κοινωνικοποίησης, η οικογένεια διαμορφώνει σημαντικά τους κανόνες, τις συνήθειες, τις αξίες και τις αντιλήψεις του παιδιού από τη στιγμή της γέννησής του. Ειδικότερα, η οικογένεια αποτελεί τον φορέα καθοριστικής σημασίας, τόσο για την επιβίωση, όσο και για τη συναισθηματική ανάπτυξη του ατόμου στην διάρκεια της παιδικής του ηλικίας.
Οι γονείς πρέπει να συνειδητοποιήσουν, από τη στιγμή της γέννησης των παιδιών τους, ότι ο ρόλος τους στην αγωγή τους είναι πολύ σημαντικός για την μετέπειτα νοητική, συναισθηματική, ηθική και ψυχολογική ανάπτυξη των παιδιών.
Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς πρέπει με υπευθυνότητα και σύνεση να
αντιμετωπίζουν τα προβλήματα αγωγής που παρουσιάζονται στις διάφορες περιόδους ανάπτυξης του παιδιού, εφαρμόζοντας κοινή πορεία διαπαιδαγώγησης μετά από ουσιαστικό διάλογο.
Η δευτερογενής κοινωνικοποίηση συντελείται μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Στη διάρκεια αυτή, το παιδί μαθαίνει να αναλαμβάνει ευθύνες, να αναπτύσσει καινούριες συμπεριφορές και ικανότητες και να καθοδηγείται από κανόνες και πρότυπα της κοινωνίας. Η προετοιμασία αυτή είναι πιο έντονης σημασίας και ο ρόλος του δασκάλου είναι ιδιαίτερα σημαντικός.Διαβάστε περισσότερα
β) Σχέσεις γονέων με το σχολείο
Η συνεργασία των γονέων με το σχολείο του παιδιού τους θεωρείται βασικός παράγων για τη βελτίωση όχι μόνον της σχολικής επίδοσης του παιδιού αλλά και των σχέσεων με το σχολείο και τους δασκάλους, της κοινωνικής του συμπεριφοράς και γενικότερα της κοινωνικο-συναισθηματικής του ανάπτυξης. Επίσης έχει συνδεθεί με την αύξηση της αποτελεσματικότητας και την αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης καθώς και με τη βελτίωση της γονικής συμπεριφοράς στο σπίτι.
Η οικογένεια και το σχολείο αποτελούν τους σημαντικότερους παράγοντες ανάπτυξης και κοινωνικοποίησης του παιδιού. Τα τελευταία χρόνια, γίνεται ολοένα και πιο φανερό ότι η συνεργασία σχολείου – οικογένειας λειτουργεί θετικά στην εκπαιδευτική διαδικασία, στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των μαθητών αλλά και στη σχολική επιτυχία.
γ) παιδιά ΑΜΕΑ
Από τα παιδιά ΜΕΑ, άλλα μέτριας και άλλα υψηλής νοημοσύνης, μερικά τελειώνουν στο δημοτικό σχολείο και το δημόσιο γυμνάσιο, κάποια αποφοιτούν από Ειδικά Γυμνάσια (ΕΑΕ) και Ειδικά Επαγγελματικά Γυμνάσια (ΕΕΓ), από Ειδικά Λύκεια (ΕΑΕ) και Ειδικά Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΕΛ), κάποια από Εργαστήρια Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Ε.Ε.Ε.Ε.Κ.), και κάποια ελάχιστα φοιτούν και στο Πανεπιστήμιο. Πάντα με την άοκνη παρουσία των γονέων τους, που άγρυπνα παρακολουθούν το παιδί και τις εξελίξεις της επιστήμης, και ζητούν την συνδρομή των εκπαιδευτικών.
- Εφηβική ηλικία (12 – 18 ετών)
Η εφηβική ηλικία είναι το τελευταίο στάδιο της ανάπτυξης του ατόμου στην πορεία του προς την ωριμότητα. Καλύπτει τη χρονική περίοδο ανάμεσα στην παιδική και στην ώριμη ηλικία και αποτελεί τη φάση της ζωής κατά την οποία πραγματοποιείται το πέρασμα του ατόμου από τον κόσμο του παιδιού, όπου ζει ανέμελο και εξαρτημένο, στον κόσμο του ενηλίκου, στον οποίο θα είναι άνθρωπος υπεύθυνος και αυτόνομος.
Το πέρασμα αυτό δεν γίνεται σε μια νύχτα, αλλά βαθμιαία. Στο διάστημα αυτής της μετάβασης ο έφηβος δεν είναι πια παιδί, ούτε όμως ακόμα ενήλικος. Παρουσιάζει χαρακτηριστικά, ορισμένα από τα οποία θυμίζουν την παιδική ηλικία και άλλα που αντιστοιχούν στην ώριμη. Γι’ αυτό η εφηβική ηλικία χαρακτηρίζεται ως μεταβατική περίοδος.
Οι έφηβοι δέχονται επιδράσεις από το οικογενειακό περιβάλλον, από το σχολείο, από τους συνομηλίκους, από τα ΜΜΕ, από την κοινότητα στην οποία ζουν και από την κοινωνία γενικότερα.
Η οικογένεια είναι ο κυριότερος κοινωνικός φορέας που προσφέρει στον έφηβο τα εφόδια για ακαδημαϊκή/επαγγελματική επιτυχία και τον εκπαιδεύει να αποδεχθεί τους διάφορους κοινωνικούς ρόλους που πρέπει να έχει ως ενήλικος και να αναλάβει κοινωνικές ευθύνες.
Το σχολείο είναι, μετά την οικογένεια, ο κύριος συντελεστής στην ακαδημαϊκή επιτυχία και στην κοινωνικοποίησή του.
Τα ΜΜΕ παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή των εφήβων.
Πολλά είναι τα προβλήματα που απασχολούν τους εφήβους. Τέτοια προβλήματα μπορεί να είναι:
• η διατροφή, όπως: η παχυσαρκία, η νευρογενής ανορεξία και η βουλιμία.
• το σεξ, όπως: τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και η εφηβική
εγκυμοσύνη.
• η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, όπως: τα οινοπνευματώδη, το τσιγάρο και τα ναρκωτικά.
• οι διαταραχές του συναισθήματος και της διάθεσης, όπως: το άγχος, η
κατάθλιψη και η αυτοκτονία.
• η μάθηση, όπως: η δυσλεξία και άλλες μαθησιακές δυσκολίες.
• η συμπεριφορά, όπως: η επιθετικότητα, ο εθισμός στο διαδίκτυο, η
εξάρτηση από το κινητό, κ.ά.
Η γλώσσα των νέων σήμερα ή πώς μιλούν οι νέοι σήμερα
Οι περισσότεροι νέοι σήμερα μιλούν τη δική τους γλώσσα, που πολλοί την χαρακτηρίζουν ως παραγλώσσα.
Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της διαφορετικής μορφής γλώσσας που δημιούργησαν οι νέοι δεν είναι άλλα από εκείνα της λεξιπενίας, του φτωχού δηλαδή και περιορισμένου λεξιλογίου. Επίσης, η χρήση στερεότυπων, επαναλαμβανόμενων λέξεων και συνθηματολογικών εκφράσεων μπορούν εύκολα να γίνουν αντιληπτά από τον οποιοδήποτε.
Η βία στους νέους. Ένα κοινωνικό φαινόμενο. Αντιμετωπίζεται; Γιατί έχει αυξηθεί;
Η νεανική βία ή και νεανική παραβατικότητα είναι ένα διαχρονικό κοινωνικό φαινόμενο με έντονα πολιτισμικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά.
Κάθε περίπτωση είναι μοναδική και για να αντιμετωπισθεί χρειάζεται στοχευμένη βοήθεια από ειδικούς που θα απευθύνεται συνολικά στους γονείς, καθηγητές, παιδιά.
Οι νέοι μπορεί να εκφραστούν βίαια στον φυσικό ή ψηφιακό κόσμο και η συγκεκριμένη τάση στη χώρα μας έχει αυξηθεί επικίνδυνα. Οι αιτίες γι’ αυτό μπορούν να αναζητηθούν στις διαδοχικές κοινωνικές και οικονομικές κρίσεις των τελευταίων ετών αλλά και στην περίοδο της πανδημίας, που είχαν αρνητικές επιπτώσεις στην οικογενειακή λειτουργικότητα και κατά περιπτώσεις οδήγησαν στην υπερέκθεση των νεαρών ηλικιών μέσω του διαδικτύου, που απενοχοποιεί τα ερεθίσματα ακραίας βίας.
Για τον περιορισμό ή και την εξάλειψη της βίας χρειάζεται να είμαστε παρόντες, να είμαστε καλοί ακροατές και ενεργοί στη ζωή των νέων, να αλληλεπιδρούμε, να επικοινωνούμε και να αποτελέσουμε το εφαλτήριό τους για έναν καλύτερο κόσμο.
Επίσης μπορούν να δημιουργηθούν:
- Προγράμματα κοινωνικής ανάπτυξης και ανάπτυξης ατομικών δεξιοτήτων.
- Προγράμματα κατά του bulling στους σχολικούς χώρους
- Προγράμματα στήριξης των γονέων για να περνούν περισσότερο χρόνο τα παιδιά τους και να διδάσκουν θετικές αξίες μέσα από δημιουργικές δραστηριότητες
- Θεσμοθέτηση ψυχολογικής υποστήριξης στα σχολεία
- Μειωμένη πρόσβαση στο αλκοόλ
- Παρεμβάσεις για να μειωθεί η χρήση των ναρκωτικών
- Ενέργειες για να μειωθεί η φτώχεια και για να αναβαθμιστούν τα αστικά περιβάλλοντα
- Ενεργοποίηση του εκπαιδευτικού ευρωπαϊκού προγράμματος GEM (Gender Equality Matters) του Υπουργείου Παιδείας σχετικά με θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης βίας λόγω φύλου ή/και σεξουαλικού προσανατολισμού και ισότητας των φύλων για δασκάλους, καθηγητές, γονείς και παιδιά.
Έφηβοι και πολιτική
Η γενιά του 2000 λέγεται ότι είναι η γενιά της αντίφασης. Οι νέοι και νέες, έφηβοι, δέχονται θεσμούς όπως ο στρατός, η εκκλησία, το σχολείο. Δέχονται αξίες όπως η οικογένεια, η φιλία, ο γάμος, η ισότητα των φίλων. Αλλά δεν δέχονται τα κόμματα, τους πολιτικούς τα συνδικάτα γιατί θεωρούν ότι υπάρχει διαφθορά στην κοινωνία και χρειάζονται βαθιές αλλαγές. Ουσιαστικά αδιαφορούν για την πολιτική. Πριν μερικά χρόνια η τότε νέα γενιά είχε ιδανικά. Σήμερα η νέα γενιά είναι περισσότερο από ποτέ οργισμένη με την κοινωνία και την πολιτική.
- Ενήλικες (18 – 39 ετών)
Οι νέοι και νέες αυτών των ηλικιών έχουν να αντιμετωπίσουν πολλές προκλήσεις δεδομένου ότι αρχίζει η εκπαιδευτική τους ολοκλήρωση με την είσοδο στα ΑΕΙ αλλά και η αναζήτηση εργασίας.
Τα βασικά προβλήματα σε αυτές τις ηλικίες, ιδιαίτερα στις ηλικίες 20 – 30 είναι η ανεργία, η επισφάλεια, η μετανάστευση και η συρρίκνωση των κοινωνικών δικαιωμάτων.
Η εκπαίδευση είναι μια σημαντική διαδικασία τόσο για την ανάπτυξη του κάθε ατόμου όσο και για την συλλογική εξέλιξη των κοινωνιών.
Η αναζήτηση εργασίας στους κλάδους ενδιαφέροντος των νέων αποδεικνύεται ότι ευθυγραμμίζεται με την ανάπτυξη του ελληνικού επιχειρηματικού / επαγγελματικού συστήματος με αποτέλεσμα την προσέλκυση νέων ταλέντων.
Ο ρόλος του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) είναι εξαιρετικά σημαντικός στην αξιοποίηση των πόρων αλλά και την στήριξη των ανέργων.
Είναι αναγκαίο
- να συμβάλει στην προσπάθεια ανάκαμψης και την καταπολέμηση της ανεργίας
- να δημιουργηθούν ίσες ευκαιρίες για όλους και όλες σε μια αγορά εργασίας όπου οι ψηφιακές και πράσινες δεξιότητες να αποτελούν βασικό «εργαλείο» για την εργασιακή ένταξη, επανένταξη και ανέλιξη καθώς και για την αύξηση της παραγωγικότητας
- να προβλεφθεί ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου, με κεντρικούς άξονες την αξιολόγηση, την πιστοποίηση, τον ποιοτικό έλεγχο και τη διαφάνεια.
Σχέσεις των νέων.
Οι περισσότερες σχέσεις που διατηρούνται στο χρόνο είναι γιατί υπάρχει το συναίσθημα που δεν βασίζεται στο συμφέρον αλλά στην αμοιβαία ανταλλαγή συναισθημάτων, στον συμβιβασμό, τον σεβασμό και την εμπιστοσύνη.
Η οικογένεια ως δίχτυ προστασίας για την οικονομική ανασφάλεια των νέων
Παραδοσιακά στην Ελλάδα ο θεσμός της οικογένειας είναι αναπτυγμένος και συχνά συναντούμε πρότυπα διευρυμένων οικογενειών ειδικά στην επαρχία. Ιδιαίτερα όσον αφορά τις νέες γυναίκες παραμένουν στο πατρικό τους σπίτι μέχρι τη στιγμή που θα αποφασίσουν να παντρευτούν και να κάνουν δική τους οικογένεια. Φαίνεται λοιπόν ότι η συγκατοίκηση με τους γονείς ενισχύεται κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης πέρα από τον παράγοντα της κουλτούρας και παρά την απομάκρυνση των νέων από το πατρικό σπίτι εξαιτίας των σπουδών τους. Με άλλα λόγια ο θεσμός της οικογένειας γίνεται πιο ισχυρός απέναντι στην οικονομική ανασφάλεια της εποχής.
Όσο δυσκολεύουν οι συνθήκες στην αγορά εργασίας τόσο μειώνεται η πιθανότητα οι νέοι να μετακομίσουν από το πατρικό τους σπίτι. Η οικογένεια είναι αυτή που εγγυάται ένα ελάχιστο επίπεδο χρησιμότητας στους νέους που έρχονται αντιμέτωποι με δυσμενείς συνθήκες στην αγορά εργασίας.
Ελεύθερος χρόνος των νέων
Οι περισσότεροι νέοι σήμερα, ολοένα και περισσότερο, επιλέγουν στον ελεύθερο χρόνο τους, είτε να ξεκουράζονται εξαιτίας της κούρασης από τον φόρτο εργασίας στη διάρκεια της μέρας, είτε απλά να αφήνουν την ώρα τους να περνά άσκοπα, συχνά μπροστά από την οθόνη ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, συχνά, αντί να νιώθουν την ευχαρίστηση στον ελεύθερό τους χρόνο, να έρχονται αντιμέτωποι με την ανία, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε καταθλιπτικές συμπεριφορές, σε καταχρήσεις και εθισμούς με πρωταρχικές τη χρήση αλκοόλ ή και τσιγάρων.
Μόνο το 1/5 των νέων ασχολείται με αθλητικές δραστηριότητες και ακόμα πιο λίγοι είναι αυτοί που ασχολούνται με καλλιτεχνικές, όπως η συμμετοχή σε θεατρικές ομάδες, στη μουσική. Όσον αφορά την ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων ελάχιστοι ασχολούνται.
Τεχνητή νοημοσύνη
Με την ανάπτυξη των υπολογιστών που ο “τρόπος σκέψης” τους μοιάζει ολοένα και περισσότερο με τον ανθρώπινο, η χρήση τους είναι αναπόφευκτη αν θέλουμε να συμβαδίζουμε με τις σημερινές τεχνολογίες.
Η τεχνητή νοημοσύνη ή αλλιώς Artificial Intelligence (AI) είναι η διαδικασία όπου οι υπολογιστές παίρνουν δεδομένα, δρουν βάσει αυτών και μαθαίνουν από την εμπειρία τους, με σκοπό να εκτελούν αυτόματα διάφορες εντολές.
Με λίγα λόγια, πρόκειται για μηχανική νοημοσύνη που προσομοιώνει την ανθρώπινη συμπεριφορά ή σκέψη και εκπαιδεύεται για να λύνει συγκεκριμένα προβλήματα.
Προτάσεις
Το μέλλον μπορεί να είναι καλύτερο από το παρόν, ότι τα προβλήματα μπορούν να εξαλειφθούν με ειλικρίνεια, σχέδιο και επιμονή, ότι η συμμετοχή της νεολαίας στην διαδικασία εξεύρεσης λύσεων, ισχυροποιεί τη Δημοκρατία και τις φωνές των αδυνάτων.
Πρέπει το κράτος να σταματήσει να είναι λάφυρο εξουσίας στα χέρια της εκάστοτε κυβέρνησης και να λειτουργεί μόνον ως εγγυητής του Δημοσίου συμφέροντος, με αξιοκρατία και διαφάνεια σε κάθε δομή του.
Οφείλουμε να θέσουμε προτεραιότητες και να μιλήσουμε για το πως φανταζόμαστε την ποιοτική και αξιοπρεπή εργασία στην Ελλάδα και τον κόσμο το 2040, με δίκαιες αμοιβές και εργασιακά δικαιώματα απέναντι στις αδικίες που περικλείονται στις ανισότητες κάθε μορφής.
Να αμφισβητήσουμε τις σημερινές καθετοποιημένες δομές εκπαίδευσης και να δομήσουμε ένα διαφορετικό, ριζοσπαστικό, καινοτόμο σύστημα παιδείας και διαρκούς εξέλιξης, με έμφαση στην καλλιέργεια των soft skills και της συνεργασίας, να μπορεί ένας άνθρωπος να προοδεύσει χωρίς την ανάγκη του φροντιστηρίου.
Να παρουσιάσουμε ένα νέο μοντέλο κοινωνικής προστασίας με προτεραιότητα τους λιγότερο ισχυρούς, με ένα νέο Εθνικό Σύστημα Υγείας.
Να ενσωματώσουμε τις νέες δυνατότητες που μας δίνει η τεχνολογία χωρίς να αφήσουμε κανέναν πίσω, αυξάνοντας την παραγωγικότητα και τον ελεύθερο χρόνο, μειώνοντας τις ώρες εργασίας.
Να βάλουμε ως πρόταγμα την προστασία του περιβάλλοντος και την αλλαγή μοντέλου ανάπτυξης.
Να διαμορφώσουμε μια κοινωνία όπου ο ρατσισμός, ο φασισμός και οι έμφυλες διακρίσεις δεν έχουν περιθώριο ύπαρξης.